02 Dienstverlening

Omrin werkt met gemeenten, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven om de grondstoffen in ons afval optimaal tot waarde te brengen. Hiervoor ontwikkelden we een unieke methode. We stimuleren goede afvalscheiding aan de bron en combineren dit met nascheiding van restafval.

 

Van afval naar grondstof

Van afval naar grondstof

De wereldbevolking groeit, grondstoffen worden schaarser. De urgentie om verantwoord om te gaan met onze natuurlijke hulpbronnen, grondstoffen én afval neemt toe. Omrin zet daarom alles op alles om afval optimaal in te zamelen, grondstoffen terug te winnen en duurzame energie te produceren.

Circulaire economie: het concept

De uitdaging waar onze samenleving voor staat is de transitie naar een circulaire economie. Nu al werken burgers, bedrijven en overheid samen aan het verminderen van en hergebruiken van afval: de ‘hergebruik-economie’. Dit resulteert in minder gebruik van grondstoffen en minder restafval. De circulaire economie gaat nog een stap verder. Hierin bestaat geen afval en worden grondstoffen steeds opnieuw gebruikt. Al bij het ontwerp van producten wordt rekening gehouden met hergebruik.

Publiek Kader en VANG

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Nederlandse vereniging voor afval- en reinigingsmanagement (NVRD) en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hebben een gedeelde visie op het beheer van huishoudelijk afval: het Publiek Kader Huishoudelijk Afval 2025. Het Programma ‘Van Afval naar Grondstoffen’ (VANG) is hieraan ontleend. De wens van het VANG-programma én het Publiek Kader is om zoveel mogelijk grondstoffen-en materiaalketens te sluiten.

 

Ambities:

  • In 2020 is de hoeveelheid huishoudelijk afval in Nederland drastisch verminderd.
  • 75% van al het huishoudelijk afval scheiden, zodat grondstoffen kunnen worden hergebruikt.
  • Alleen het overige niet-herbruikbare afval wordt omgezet in energie door het te verbranden.
  • In 2020 jaarlijks maximaal 100 kilo huishoudelijk restafval per inwoner te verbranden.

Om aan deze doelstellingen bij te dragen, werkt Omrin met gemeenten, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven aan het maximaliseren van grondstoffenscheiding en de recycling van het huishoudelijk afval tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

HET OMRIN CONCEPT

Omrin werkt met gemeenten, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven om de grondstoffen in ons afval optimaal tot waarde te brengen. Hiervoor ontwikkelden we een unieke methode. We stimuleren goede afvalscheiding aan de bron en combineren dit met nascheiding van restafval.Ons motto: bronscheiding waar het moet, nascheiding waar het kan! Dit resulteert in een zeer hoog recyclingpercentage van huishoudelijk afval. Ook afvalpreventie en hergebruik zijn belangrijke elementen in het Omrin-concept.

1. Afval voorkomen: door educatie en voorlichting
2. Producthergebruik: kringloopwinkels
3. Bronscheiding: gft-afval, papier, glas, textiel, kca, grof huishoudelijk afval op milieustraten
4. Nascheiding restafval: ferro en non-ferro metalen, kunststoffen, drankenkartons, biogas, mineralen (zand, steentjes en dergelijke)
5. Duurzame energieproductie uit afval verbranden met een hoog energierendement (stroom en nuttig gebruik van warmte) van niet-recyclebaar afval en energie uit biovergisting.

Productgebruik

Productgebruik

Onze Estafette kringloopwinkels spelen een belangrijke rol in het voorkomen van afvalstromen. In onze kringloopwinkels verkopen we goederen, soms na een opknapbeurt, die anders in het afval zouden zijn beland. Door bestaande producten een tweede leven te geven, hoeven er minder nieuwe producten gemaakt te worden. Hiermee besparen we grondstoffen en energie. Wanneer de producten onverkoopbaar zijn wordt het materiaal, zoals hout, metalen en textiel, gescheiden afgevoerd voor hergebruik.

Toename aanvoer en verkoop goederen

In 2017 nam de totale aanvoer van goederen naar de Estafette kringloopwinkels met ruim 138.000 kg toe ten opzichte van 2016.

Daarnaast is in de winkels 71.000 kg meer aan goederen verkocht dan in het voorgaande jaar. In totaal is 80% van het ingebrachte materiaal verkocht als product of afgevoerd voor materiaalhergebruik.

Opening Recycle Boulevard

In november opende Omrin de Recycle Boulevard in Leeuwarden. Hier worden kringloopgoederen ‘ge-upcycled’: medewerkers en vrijwilligers van Kringloop Omrin Estafette knappen goederen op, zodat ze als nieuw product de keten weer ingaan. De Recycle Boulevard is een kringloopwinkel ‘nieuwe stijl’. We brengen er ook ondernemers, start-up bedrijven, producenten, overheden, onderwijs en innovators samen.

Overzicht Estafette Kringloopwinkel

 201520162017
Totaal aanvoer  (Kg)2.382.9712.464.6432.602.785
Verkocht in winkels  (Kg)767.618776.869847.935
Overig hergebruik  (Kg)1.185.8571.169.7241.233.426
Recycling82,0%79,0%80,0%

Afval voorkomen: Educatie en voorlichting

Afval voorkomen: Educatie en voorlichting

Omrin steekt samen met de gemeenten veel energie in voorlichting en educatie. Hiermee willen we de bewustwording van het belang van preventie en afvalscheiding vergroten.

De Himmelwike – Elk voorjaar bindt Omrin met basisscholen, gemeenten en woningbouwverenigingen de strijd aan met zwerfafval. We gaan tijdens de Himelwike op pad om zwerfafval in te zamelen én we maken leerlingen bewust van zwerfafval en de gevolgen ervan. In 2017 deden bijna 9.000 leerlingen van basisscholen in de gemeenten het Bildt, Ferwerderadiel, Franekeradeel, Heerenveen, Leeuwarden, Leeuwarderadiel, Littenseradiel, Menameradiel, Ooststellingwerf en Opsterland mee aan de Himmelwike. Op de website www.himmelwike.nl staat meer informatie over de resultaten van de Himmelwike 2017.

Rondleidingen – Het hele jaar verzorgen we rondleidingen op Ecopark De Wierde en bij de ReststoffenEnergieCentrale (REC). We vertellen hier het verhaal van Omrin en maken mensen bewust van het belang van een circulaire economie en hoe mensen hier zelf aan bij kunnen dragen. We maken ze ook bewust van het belang van goed scheiden, kwalitatieve monostromen en de voordelen van nascheiding. Alleen al in 2017 leidden we meer dan 1.400 belangstellenden rond.

Samen Fryslân Schoon – De gemeenten Harlingen, Vlieland en (voormalig) Franekeradeel, Leeuwarderadeel, Littenseradiel en  hebben meegedaan aan het project Samen Fryslân Schoon. Dit project ontwikkelde de Friese Milieufederatie samen met Omrin. Doel is preventie van zwerfafval. Dit doen we door burgers bewust te maken van de gevaren en de gevolgen van zwerfafval. In totaal vonden er 24 initiatieven plaats waarbij buurtverenigingen, sportverenigingen en andere vrijwilligers zwerfafval hebben opgeruimd.

Gastworkshops –Onze afvaladviseurs en een aantal medewerkers van Omrin gaven gastlessen op diverse basisscholen. Hierin stonden afvalscheiding en het voorkomen van zwerfafval centraal.

Bronscheiding

Bronscheiding

In achttien gemeenten in Friesland en Groningen voert Omrin de inzameling van huishoudelijk afval uit. Dit doen we in opdracht van de gemeenten. Omrin zamelt hiermee afval in voor bijna 172.000 huishoudens.

Inzameling

 201520162017
Aantal gemeenten191818
Aantal aansluitingen181.641176.129171.811

Gescheiden inzameling

Voor afvalstromen zoals gft-afval, verpakkingsglas, oud papier en textiel is gescheiden inzameling aan de bron belangrijk om hoogwaardig hergebruik van grondstoffen mogelijk te maken. Gescheiden inzameling faciliteren we door middel van huis-aan-huis inzameling of brengvoorzieningen zoals glas-, papier- en textielbakken en milieustraten.

Groente-, fruit- en tuinafval (gft-afval); schillen, resten van groenten en fruit, etensresten, vlees- en visresten mogen allemaal in gft-container. Dit afval wordt gecomposteerd en de compost wordt gebruikt in bijvoorbeeld de tuinbouw.

Glas; het verpakkingsglas wordt op veel plaatsen gescheiden ingezameld op kleur. Het glas wordt bij de recycling gezuiverd en verwerkt tot nieuwe flessen en potten.

Oud papier; oud papier wordt verwerkt tot nieuw papier en karton. De krant van morgen wordt gedrukt op het papier van de krant van gisteren maar ook de doos van uw nieuwe televisie wordt gemaakt van gerecycled papier

Textiel; al het textiel hoort in de textielcontainer, zelfs knuffels, schoenen en tassen mogen in de textielbak. De draagbare kleding wordt aangeboden voor hergebruik en de niet draagbare kleding en ander textiel (vodden, lappen e.d.) worden tot herbruikbare vezels vermalen.

Meer grondstoffen aan de bron scheiden

Uit de samenstelling van het huishoudelijk afval blijkt dat meer dan de helft bestaat uit componenten die ook gescheiden ingezameld kunnen worden. Onze bedrijvengroep Inzameling & Reiniging ontwikkelde met de gemeenten diverse initiatieven om meer grondstoffen aan de bron gescheiden in te zamelen.

Afvaladviseurs – Omrin heeft twee afvaladviseurs in dienst. Zij zijn het aanspreekpunt bij vragen of problemen rond afval. Zij gaan bij burgers langs als er problemen zijn rond afval en informeren individuele burgers over scheidingsregels en staan ook op beurzen om voorlichting te geven. Ook geven ze rondleidingen op Ecopark De Wierde en de REC en gastlessen op scholen. Burgers ervaren dit meestal als informatief en leerzaam.

Proeven

Omrin startte in 2017 meerdere proeven om grondstoffen beter aan de bron te scheiden.

Groen Groen Grijs – In de gemeente Heerenveen is het inzamelschema in 2016 als proef aangepast. Hierbij wordt de Sortibak niet om de twee maar om de drie weken geleegd. Dit stimuleert bewoners om afval beter te scheiden en zo min mogelijk restafval in de Sortibak te gooien. Ten opzichte van 2016 is de hoeveelheid  huishoudelijk restafval met 10.7 kg per inwoner gedaald en de hoeveelheid GFT met 10,5 kg per inwoner gestegen. Ondanks de goede resultaten heeft de gemeente gekozen om in 2018 weer alternerend in te zamelen.In 2017 is “groen-groen-grijs” inzameling voortgezet met goede resultaten. De gemeenten Heerenveen en Ooststellingwerf stappen per 1 januari 2019 over naar de Diftar plus-systematiek: wie goed zijn afval scheidt, betaalt minder afvalstoffenheffing. We zetten hiervoor een speciaal weegvoertuig in.

Sortibak, Biobak, grondstof scheiden met gemak –  In maart 2016 zijn we gestart met de Sortibak-campagne. Hierbij kregen de grijze en de groene container een nieuwe naam: Sortibak en Biobak. In 2017/2018, lag de nadruk van de campagne op het beter scheiden van afval met behulp van het Biobakje, de afvalapp, de (ondergrondse) containers, milieustraten en Estafette-winkels. Zie ook deze video.

Introductie Biobakje Camminghaburen

In het eerste trimester heeft het onderzoeksbureau D&B een proef gedaan voor de introductie van het Biobakje in Camminghaburen. Het Biobakje is op 4 verschillende manieren geintroduceerd bij de inwoners van het proefgebied in Camminghaburen. Het doel was om te bepalen welke interventie het beste werkt zodat het keukenafval ook daadwerkelijk beter wordt gescheiden.

De uitkomsten lieten een beeld zien met onverklaarbare pieken en dalen in het gedrag van de bewoners. Daarom voeren we de proef in 2018 nog een keer uit.

GFT scheiden in hoogbouw

93 bewoners van twee appartementencomplexen aan de Oosterkade konden een Biobakje bestellen met als doel om het GFT beter te scheiden. Omrin heeft daarvoor een bovengrondse verzamelcontainer voor GFT geplaatst.

Omdat de reacties minimaal waren, hebben we de bewoners bezocht. Wij hebben 49 Biobakjes of keukenemmertjes uitgedeeld.

Bij de evaluatie bleek dat de hoeveel ingezameld GFT nagenoeg gelijk is gebleven. We gaan de proef in 2018 herhalen bij andere hoogbouw complexen met verschillende doelgroepen.

Milieustraten

Milieustraten

Omrin beheert 10 milieustraten. Van asbest en takken tot grof huishoudelijk en klein chemisch afval: op deze milieustraten kunnen inwoners verschillende afvalstromen aanleveren. Onze milieustraten zijn ingericht om het afval zoveel mogelijk gescheiden af te voeren. Onze gekwalificeerde medewerkers bieden hierbij ondersteuning. Een aanpak die in zeer hoge scheidingspercentages resulteert (2017: 88,3%). Het aantal bezoekers en de totale hoeveelheid afval die burgers bij onze milieustraten brachten daalden in 2017 doordat de Milieustraat in Bolsward per 1 januari 2017 niet meer door ons wordt beheerd en is overgedragen aan de gemeente Súdwest-Fryslân.

Milieustraten

 201520162017
Bezoekers454.770455.922399.972
Hoeveelheden totaal (ton)71.33272.63665.494
Scheidingspercentage88,2%88,6%88.3%

Nascheiding en bewerking

Nascheiding en bewerking

De verwerking van huishoudelijk restafval begint in de scheiding- en bewerkingsinstallatie op Ecopark De Wierde in Heerenveen. Hier halen onze installaties toepasbare materialen uit het restafval: metalen, kunststoffen drankenkartons, biogranulaat, mineralen (zand, steen en glas) en biogas.

Nascheiding

Omrin past voor haar gemeenten nascheiding toe voor plastic, metalen en drankenkartons. De scheidingsinstallatie in Heerenveen scheidt kunststof verpakkingen en drankenkartons machinaal van het huishoudelijk restafval. Verder worden ferro- én non-ferrometalen op basis van magnetische eigenschappen uit het restafval gehaald. Hoe de nascheiding precies in zijn werk gaat is te zien op: http://nascheiding.omrin.nl/.

Nascheiding

 201520162017
Metalenton5.9346.5836.657
Nagescheiden kunststof verpakkingenton 11.60611.33212.604
Hoeveelheid nagescheiden drankenkartonston2.0512.5102.014
  • Kunststof verpakkingen en drankenkartons uit nascheiding voldoet aan gespecificeerde criteria (DKR-normen).
  • De toename van de hoeveelheid kunststoffen is deels het gevolg van de verwerking van de voorraad uit 2016. Deze ontstond tijdens de ombouw van de externe sorteerinstallatie die de mix van kunststoffen en drankenkartons tot monostromen sorteert.
  • In 2017 is de bouw gestart van de Kunststof Sorteer Installatie (KSI) in Heerenveen. Omrin is partner in dit project. In de KSI wordt bron- en nagescheiden kunststof verpakkingsafval op materiaalsoort gescheiden. Hierdoor ontstaan hoogwaardige stromen die voor hergebruik geschikt zijn. De installatie is in 2018 operationeel.
  • In de scheidings- en bewerkingsinstallatie wordt een deel van het restafval,  de mineralen, gescheiden met behulp van röntgen. Deze ‘inerte’ stromen worden toegepast in onder andere de wegenbouw. Organisch materiaal uit het restafval wordt vergist voor de productie van biogas.
  • Op Ecopark De Wierde bewerken we diverse afvalstromen en voeren deze af naar verwerkers. Afgedankte elektronische en elektrische apparatuur worden bijvoorbeeld voor Wecycle gesorteerd en afgevoerd naar gespecialiseerde recyclingbedrijven.

Energieproductie uit afval

Energieproductie uit afval

Na de scheiding en bewerking van het restafval blijft er een stroom niet-herbruikbaar afval over. Uit deze afvalstroom haalt Omrin zoveel mogelijk duurzame energie. Dit doen we op Ecopark De Wierde in Heerenveen en in de ReststoffenEnergieCentrale (REC) in Harlingen.

Vergisting en biogas

Een derde van het huishoudelijk restafval bestaat uit organisch afval dat eigenlijk thuishoort bij het gft-afval. Onze scheidingsinstallatie zeeft dit organisch materiaal eruit. Dit materiaal vergisten we in de vergistingsinstallatie op Ecopark De Wierde. Het biogas dat vrijkomt, zetten we om in groen gas.

In 2016 namen we onze groengasinstallatie in gebruik. Dankzij deze installatie zijn we in staat om het biogas uit onze vergistingsinstallatie en het stortgas van de stortplaats op te werken tot aardgaskwaliteit: groengas. Dit gas voeren we in op het aardgasnet en leveren we aan het gastankstation op Ecopark De Wierde. Hiermee sluiten we opnieuw een kringloop. Zo rijden onze inzamel- en transportvoertuigen op brandstof, gewonnen uit het afval dat ze zelf hebben ingezameld.

De groengasinstallatie kan maximaal 14 miljoen m3 groengas per jaar produceren, voldoende voor het gebruik van zo’n 10.000 huishoudens. Ook wordt een deel van het biogas gebruikt voor de productie van elektriciteit en warmte voor de installaties en gebouwen op Ecopark De Wierde.

ReststoffenEnergieCentrale (REC)

Het niet herbruikbare brandbare afval gaat sinds 2011 naar de ReststoffenEnergieCentrale (REC) in Harlingen. We verbranden het overgebleven afval en wekken hiermee stoom op. Deze stoom wordt omgezet in elektriciteit en warmte ter vervanging van fossiele brandstoffen. Afval is daarmee in Fryslân een grote bron van duurzame energie.

Energieproductie uit afval

De onderstaande tabel geeft de hoeveelheid energie uit installaties van Omrin weer die nuttig wordt toegepast verminderd met de energie die in het productieproces is gebruikt. De totale elektriciteitsproductie in 2017 van beide locaties is goed voor bijna 36.000 huishoudens. Een daling ten opzichte van het voorgaande jaar: het gevolg van een iets lagere elektriciteitsproductie van de REC en de omschakeling van elektriciteit naar groen gas op Ecopark de Wierde.

Energieproductie uit afval

 201520162017
Geproduceerde elektriciteit uit afvalMwh131.710132.469118.081
Geproduceerd Groengras uit afvalM3-2.101.7576.325.374
Nuttig toegepaste warmte bij derdenMwh476.783500.583474.598
Nuttig toegepaste energie uit afvalPJ1,521,821,91
Elektriciteitsproductie voor huishoudensAantal39.91240.14235.782
Groengasproductie voor huishoudensAantal-1.4014.217

Storten

Storten

Huishoudelijk afval wordt niet meer gestort. Er zijn echter nog een aantal niet-recyclebare en niet-brandbare afvalstoffen waarvoor storten de enige verantwoorde wijze van verwerking is, zoals asbest, vervuild slib en vervuilde grond.

Storten

 201520162017
Hoeveelheid gestort afval in tonton184.131140.488217.225

Totaalbeeld huishoudelijk afval

Totaalbeeld huishoudelijk afval

Dankzij de combinatie van bron- en nascheiding realiseren we hoge scheidingspercentages. Het totale afvalscheidingspercentage kwam in 2017 uit op 73,2%: een stijging met 3,2  procentpunt ten opzichte van 2016. Dit betekent dat we de VANG-doelstelling op 12 kilo restafval na zijn genaderd.

Onderstaande tabel geeft de hoeveelheid huishoudelijk afval weer die per inwoner is gescheiden. De cijfers van bronscheiding zijn afkomstig van de Friese gemeenten waar Omrin de inzameling verzorgt (de Waddeneilanden zijn buiten beschouwing gelaten). De cijfers van nascheiding hebben betrekking op alle gemeenten waarvoor Omrin de nascheiding van het restafval verzorgt.

Het totale aanbod van huishoudelijk gescheiden én ongescheiden afvalstromen steeg licht:  417 kg/inwoner in 2017 ten opzichte van 414 kg/inwoner in 2016. De hoeveelheid aan de bron gescheiden afval nam toe tot 225 kg/inwoner, tegen 221 kg/inwoner in 2016. Het resultaat van nascheiding en vergisting steeg flink van 68 kg naar 80 kg per inwoner. Hierdoor bleef er uiteindelijk 112 kilogram brandbaar residu over.

 

Componenten  Bronscheiding Nascheiding en vergisting SBI Brandbaar residu Totaal % Bron- en nascheiding
gft-afval 128
oud papier en karton 61
glas 19
kringloopspullen 7
textiel 5
AEEA 5
nascheiding/wassing/vergisting:
– metalen 6
–  kunststoffen 15
– drankenkartons 2
– nuttige toepassing ONF 46
– mineraal 11
overig brandbaar restafval 112
Totaal 225 80 112 417 73,2%

 

Dienstverlening openbare ruimte

Dienstverlening openbare ruimte

In diverse Friese en Groningse gemeenten verzorgt Omrin ook (een deel van) het beheer van de openbare ruimte. Dit varieert van onkruidbestrijding met behulp van heet water tot gladheidbestrijding en het vegen van straten en stoepen.

Onkruidbestrijding

Onkruid bestrijden met behulp van heet water is een duurzame methode waardoor geen chemische middelen meer worden gebruikt (zoals de wet chemische middelen verbiedt). Door het onkruid met water van 110 graden te besproeien wordt dit tot in de wortel gedood.

Gladheidbestrijding

In de gemeente Leeuwarden wordt sinds 2016 gladheid op de fietspaden bestreden met pekelwater. Dit is veel beter voor het milieu doordat er 30% minder zout in het milieu wordt gebracht. Bovendien zijn de fietspaden schoner en beter begaanbaar.